Misterium ognia i wody w Noc Kupały

Mi­jają dni i no­ce, wieki zak­wi­tają jak kwiaty. A ty naucz się czekać.
– Rabindranath Tagore

Jeszcze w Polsce, choć głową i duszą w Gruzji. Kończymy ostatnie rzeczy w serwisie, bo kiedy Droga nas zawezwie nie będzie już czasu na poprawki. Wtedy będzie czas wędrówki a nie myślenia o algorytmach i kodzie. Trochę to trwa choć pracujemy często jak etaciarze z nadgodzinami. :-) Staramy się co prawda dbać o psychiczną higienę stąd fotograficzna eksploatacja pobliskich “glinek”, podmokłych, z komarami, ale tak pełnych życia, że zaskakują nas za każdym razem. To takie nasze chwile odprężenia, oddechu i popatrzenia w dal zamiast w ekran monitora...

Noc Świętojańską postanowiliśmy jednak uczcić szczególnie, wybrać jakieś miejsce mocy, pobyć przy ogniu, poczuć w duszy ludyczny nastrój. Poczuć dym i aromat palących się ziół, być blisko przyrody a zarazem z ludźmi. Kilka możliwości, krótka dyskusja i już wiemy – przecież kilka dni wcześniej Zielona Czarownica, czyli łódzka Zielarka Kasia przysłała zaproszenie i plakat o Nocy Kupały w Arkadii pod Nieborowem. Będzie zespół Żywiołaki, wykład o tradycjach kupalnych i runach oraz wicie wianków i rozmowy o ziołach na warsztacie zielarskim. To tak bardziej w naszych klimatach – coś dla ciała, coś dla ducha...

Ogień i zioła z Nieborowa

Obie te nazwy Noc Kupały i Noc Świętojańska wydają się tożsame, bo dotyczą tego samego okresu przesilenia letniego, choć to pierwsze jest z nim ściśle związane a drugie zaadaptowane przez kościół i powiązane z postacią Jana Chrzciciela. Jak silna musi być archetypowa dusza narodu, że pradawne zwyczaje przetrwały mimo wieków prześladowań zlewając się nie do odróżnienia z dużo późniejszą tradycją?

W letnie przesilenie płoną ognie po całej Europie, a ich dymy snują się przez wszystkie stulecia oddając chwałę wszechpotężnym żywiołom, bo jak mawiał Ralph Waldo Emerson – cztery korzenie wszystkich rzeczy: ogień, powietrze, woda i ziemia.

Ta najkrótsza noc w roku to noc zespolenia sił i energii męskich z żeńskimi. Poświęcona przede wszystkim żywiołom wody i ognia mającym moc oczyszczania starego by mogło narodzić się nowe. To również najradośniejsze w roku święto miłości, płodności, słońca i księżyca a wszelkie obrzędy i rytuały zapewniają świętującym zdrowie, pomyślność i urodzaj.

Juże wieczór teraz krótki
Hej zapalmy sobótki
Dalej dziewki wybrane
Bylicą przepasane
Tańcujcie na dworze
Aż do rannej zorze
Aże do świtania
Ale nie bez grania

Przy ogniu Zielarki, do którego co rusz dorzucano suszone i świeże zioła, można było spalić spisane na karteczkach życiowe przeszkadzajki i poprosić ogień o pomoc w realizacji celów, żeby stawały się ucieleśnieniem żywego i silnego ognia a nie słomianego zapału. My też podarowaliśmy płomieniom naszą zakładkę, aby zahartowała nam w ogniu wyprawę i zapewniła gorące serca przyjaznych ludzi, którzy gdzieś po drodze nas nakarmią, podwiozą, dadzą nocleg i obdarzą opowieścią. Okadziliśmy ją dobrze bylicą, która według dawnych wierzeń swym dymem odgania złe duchy i moce złośliwe, poprawiliśmy dziurawcem, piołunem i innymi ziołami hojnie w ogień sypanymi za pomyślność naszych planów.

Gdy słońce Raka zagrzewa,
A słowik więcej nie śpiewa,
Sobótkę, jako czas niesie,
Zapalono w Czarnym Lesie.

Tam goście, tam i domowi,
Sypali się ku ogniowi;
Bąki za raz troje grały,
A sady się sprzeciwiały.

Siedli wszyscy na murawie;
Po tym wstało sześć par prawie
Dziewek jednako ubranych
i belicą przepasanych.

Wszytki śpiewać nauczone,
W tańcu także niezganione...

Jan Kochanowski

A do Nieborowa warto zajrzeć nie tylko w Noc Kupały, ale także w innych porach roku. Nas zauroczyła letnia obfitość ziół i kwiatów, wśród których przechadzaliśmy się następnego poranka w pałacowym parku. Wśród stawów, klombów, różanego i ziołowego ogrodu, łąk pełnych maków i chabrów można było znaleźć spokojne i radosne wytchnienie.