Indeks kulinarny: Chaczapuri

Kulinarne

Przy robieniu lobio warto ugotować więcej fasoli, przyda się kolejnego dnia na lobiani, czyli niby chaczapuri z fasolową pastą. Piszę “niby” gdyż można spotkać pod nazwą lobiani bułeczki, placki i bagietki, które łączy jedno – owa fasolowa pasta.

Lobiani - nadziewane, fasolowe placki jak chaczapuri

Kultowa gruzińska kapusta spotykana w każdym domu i na każdym bazarze. Jeden z powszechniejszych obiadowych dodatków, obowiązkowa na większych biesiadach, ale również dodawana do ciepłych śniadań czy kolacji. Kiszona w beczkach, słojach i… plastikowych wiadrach.

Kapusta po guryjsku kiszona w ćwiartkach z burakami

Jedliśmy mczadi po adżarsku i po meschetyjsku, smażone i pieczone, w formie dużych placków i małych kotlecików, na patelni i w dużych żeliwnych keci w piekarniku. W wioskach Imeretii czekała na nas większa niespodzianka – czadi pieczone w kominku...

Placki kukurydziane czadi upieczone na keci i liściach - przepis kulinarny

Wszyscy, którzy byli w Gruzji, znają chaczapuri serowe zwane imeretyńskim i adżarskie, rzadziej megrelskie czy raczyńskie. Jednakże w obrębie okrągłych chaczapuri mogą być równie tradycyjne nadzienia inne niż serowe. W Swanetii najczęściej jedzone jest podobne w formie mięsne kubdari (bywa także w wersji postnej grzybowe) lub chaczapuri z trzema typami nadzień: serowe, serowo-ziemniaczane i serowe z zieleniną. Ową “zieleniną” wiosną jest najczęściej pokrzywa i inne wczesne ziółka, a latem i jesienią burak liściowy, inaczej boćwina.

Chaczapuri z serem i burakiem liściowym, dom gościnny Gamarjoba w Uszguli

Powyżej 2 tysięcy metrów choć ciężko z owocami, to warzyw może być pod dostatkiem. Wystarczy wybrać takie odmiany, które chłodów i krótkiego okresu wegetacyjnego się nie boją. Do nich należą różne odmiany buraka liściowego.

Burak liściowy z Uszguli - składnik swańskiej sałatki Leli

W Polsce mawiają “nie kupuj kota w worku” i mają rację, ale sera już to nie dotyczy, bo tutaj worek może się przydać i to bardzo. Do czego? Do przygotowania pysznego, dobrze odciśniętego sera idealnego do wielu gruzińskich potraw.

Ser domowy odciśnięty o przedlużonej trwałości

Wymyśliłam sobie, że chcę nauczyć się jak robić chaczapuri adżarskie u spotkanego podczas pierwszej wyprawy do Gruzji i odwiedzonego również rok później kucharza z Szuachewi. To pierwsze, jedzone w niewielkim miasteczku po wielogodzinnej wędrówce, wydawało mi się wręcz idealne. Czy naprawdę takie było? Nie wiem. Pewnie takich lub jeszcze lepszych można znaleźć wiele w całej Adżarii, ale to chaczapuri i ten kucharz stały się dla mnie swoistą legendą.

Chaczapuri adżarskie (ajaruli khachapuri) gotowe do jedzenia

Dla niektórych aczma to jeszcze jedna wariacja na temat gruzińskiego chaczapuri. Ma to pewne uzasadnienie, bo ser do zapiekania jest ten sam a ciasto do chaczapuri może być przecież różne, więc i makaronowe też się nadaje. Dla mnie jednak aczma zdecydowanie bardziej przypomina włoską lasagne...

Aczma - adżarska lazania z serem

Chaczapuri to jedna z najwspanialszych potraw, równie ważna dla gruzińskiej kuchni jak pizza dla włoskiej, knedle dla czeskiej czy tortilla dla hiszpańskiej. Jak każdą tradycyjną potrawę warto przygotowywać ją z dodatkiem filozoficznej zadumy nad historią człowieczeństwa i ogromem miłości do różnorodności smaków, zapachów i kolorów w potrawach całego świata.

Chaczapuri, czyli serowy chleb - tradycyjna portawa kuchni gruzińskiej

Pierogi w Polsce to znany przysmak, zwłaszcza te z kapustą i grzybami oraz serowe. Jednakże gruzińskie gwezeli to coś zupełnie odmiennego – nie są gotowane, lecz pieczone a do tego potrafią być naprawdę gigantycznych rozmiarów.

Gwezeli (ghvezeli) - guryjskie pierożki z jajkiem i serem (kuchnia gruzińska)

Kuchnia gruzińska, tak jak i francuska, nie mogłaby istnieć bez serów. I może w Gruzji nie ma aż takiej różnorodności gatunków jak we Francji, jednak gruzińskie sery smakują równie wybornie a robione są powszechnie w warunkach domowych w każdej wiosce.

Gruziński ser domowy na chaczapuri (khachapuri)

Koniec jesieni i niedługo zacznie się zima. Dla mieszkańców górskich wiosek Adżarii oznacza to zasypane i nieprzejezdne drogi. W wioskach nie ma sklepów a w miasteczkach jest ich niewiele i słabo zaopatrzone.

Reportaż z Gruzji: Spiżarnia w górskiej wiosce Adżarii

Chinkali to jedna z najbardziej znanych potraw gruzińskich obok chaczapuri i szaszłyków. W każdym miasteczku są domy chinkali a na niemal każdej imprezie rodzinnej obowiązkowo pojawiają się na stole. Wegetariańska odmiana chinkali robiona jest z grzybami...

Potrawa gruzińska z grzybów - soko-khinkali u Lii w Akhaltsikhe

Ziemniaki nie są tradycyjnym warzywem gruzińskim, jednakże i tam, od momentu przywiezienia z Ameryki, podbijały tradycyjną kuchnię stając się elementem składowym wielu potraw.

Kaurma z ziemniaków - gruzińska potrawa wegetariańska

Gruzja to jeden z nielicznych krajów, gdzie większość chleba piecze się w tradycyjny sposób tak jak przed wiekami, czyli w piecach tone.

Piec tone - pieczenie chleba szoti (shoti)

Kulinarne a-z

Dla niektórych aczma to jeszcze jedna wariacja na temat gruzińskiego chaczapuri. Ma to pewne uzasadnienie, bo ser do zapiekania jest ten sam a ciasto do chaczapuri może być przecież różne, więc i makaronowe też się nadaje. Dla mnie jednak aczma zdecydowanie bardziej przypomina włoską lasagne...

Aczma - adżarska lazania z serem

Wymyśliłam sobie, że chcę nauczyć się jak robić chaczapuri adżarskie u spotkanego podczas pierwszej wyprawy do Gruzji i odwiedzonego również rok później kucharza z Szuachewi. To pierwsze, jedzone w niewielkim miasteczku po wielogodzinnej wędrówce, wydawało mi się wręcz idealne. Czy naprawdę takie było? Nie wiem. Pewnie takich lub jeszcze lepszych można znaleźć wiele w całej Adżarii, ale to chaczapuri i ten kucharz stały się dla mnie swoistą legendą.

Chaczapuri adżarskie (ajaruli khachapuri) gotowe do jedzenia

Wszyscy, którzy byli w Gruzji, znają chaczapuri serowe zwane imeretyńskim i adżarskie, rzadziej megrelskie czy raczyńskie. Jednakże w obrębie okrągłych chaczapuri mogą być równie tradycyjne nadzienia inne niż serowe. W Swanetii najczęściej jedzone jest podobne w formie mięsne kubdari (bywa także w wersji postnej grzybowe) lub chaczapuri z trzema typami nadzień: serowe, serowo-ziemniaczane i serowe z zieleniną. Ową “zieleniną” wiosną jest najczęściej pokrzywa i inne wczesne ziółka, a latem i jesienią burak liściowy, inaczej boćwina.

Chaczapuri z serem i burakiem liściowym, dom gościnny Gamarjoba w Uszguli

Chaczapuri to jedna z najwspanialszych potraw, równie ważna dla gruzińskiej kuchni jak pizza dla włoskiej, knedle dla czeskiej czy tortilla dla hiszpańskiej. Jak każdą tradycyjną potrawę warto przygotowywać ją z dodatkiem filozoficznej zadumy nad historią człowieczeństwa i ogromem miłości do różnorodności smaków, zapachów i kolorów w potrawach całego świata.

Chaczapuri, czyli serowy chleb - tradycyjna portawa kuchni gruzińskiej

Jedliśmy mczadi po adżarsku i po meschetyjsku, smażone i pieczone, w formie dużych placków i małych kotlecików, na patelni i w dużych żeliwnych keci w piekarniku. W wioskach Imeretii czekała na nas większa niespodzianka – czadi pieczone w kominku...

Placki kukurydziane czadi upieczone na keci i liściach - przepis kulinarny

Kuchnia gruzińska, tak jak i francuska, nie mogłaby istnieć bez serów. I może w Gruzji nie ma aż takiej różnorodności gatunków jak we Francji, jednak gruzińskie sery smakują równie wybornie a robione są powszechnie w warunkach domowych w każdej wiosce.

Gruziński ser domowy na chaczapuri (khachapuri)

Pierogi w Polsce to znany przysmak, zwłaszcza te z kapustą i grzybami oraz serowe. Jednakże gruzińskie gwezeli to coś zupełnie odmiennego – nie są gotowane, lecz pieczone a do tego potrafią być naprawdę gigantycznych rozmiarów.

Gwezeli (ghvezeli) - guryjskie pierożki z jajkiem i serem (kuchnia gruzińska)

Kultowa gruzińska kapusta spotykana w każdym domu i na każdym bazarze. Jeden z powszechniejszych obiadowych dodatków, obowiązkowa na większych biesiadach, ale również dodawana do ciepłych śniadań czy kolacji. Kiszona w beczkach, słojach i… plastikowych wiadrach.

Kapusta po guryjsku kiszona w ćwiartkach z burakami

Ziemniaki nie są tradycyjnym warzywem gruzińskim, jednakże i tam, od momentu przywiezienia z Ameryki, podbijały tradycyjną kuchnię stając się elementem składowym wielu potraw.

Kaurma z ziemniaków - gruzińska potrawa wegetariańska

Przy robieniu lobio warto ugotować więcej fasoli, przyda się kolejnego dnia na lobiani, czyli niby chaczapuri z fasolową pastą. Piszę “niby” gdyż można spotkać pod nazwą lobiani bułeczki, placki i bagietki, które łączy jedno – owa fasolowa pasta.

Lobiani - nadziewane, fasolowe placki jak chaczapuri

Gruzja to jeden z nielicznych krajów, gdzie większość chleba piecze się w tradycyjny sposób tak jak przed wiekami, czyli w piecach tone.

Piec tone - pieczenie chleba szoti (shoti)

W Polsce mawiają “nie kupuj kota w worku” i mają rację, ale sera już to nie dotyczy, bo tutaj worek może się przydać i to bardzo. Do czego? Do przygotowania pysznego, dobrze odciśniętego sera idealnego do wielu gruzińskich potraw.

Ser domowy odciśnięty o przedlużonej trwałości

Chinkali to jedna z najbardziej znanych potraw gruzińskich obok chaczapuri i szaszłyków. W każdym miasteczku są domy chinkali a na niemal każdej imprezie rodzinnej obowiązkowo pojawiają się na stole. Wegetariańska odmiana chinkali robiona jest z grzybami...

Potrawa gruzińska z grzybów - soko-khinkali u Lii w Akhaltsikhe

Powyżej 2 tysięcy metrów choć ciężko z owocami, to warzyw może być pod dostatkiem. Wystarczy wybrać takie odmiany, które chłodów i krótkiego okresu wegetacyjnego się nie boją. Do nich należą różne odmiany buraka liściowego.

Burak liściowy z Uszguli - składnik swańskiej sałatki Leli

Koniec jesieni i niedługo zacznie się zima. Dla mieszkańców górskich wiosek Adżarii oznacza to zasypane i nieprzejezdne drogi. W wioskach nie ma sklepów a w miasteczkach jest ich niewiele i słabo zaopatrzone.

Reportaż z Gruzji: Spiżarnia w górskiej wiosce Adżarii

Inne publikacje

Nazi wraca z pracy przed południem i nie pozwala nam tego dnia wyruszyć w drogę. Robimy wielkie pranie w pralce, a ta przyjemność nieczęsto nam się trafia. Potem przystępujemy do nauki robienia kilku regionalnych smakołyków. Jest chaczapuri, lobio i owo pchali z ryżem. Są też kulinarne opowieści i pokazywanie starych, rodzinnych zdjęć.

Z Nazi i Nodarem Khalvashi przed ich domem w Gegelidzeebi

Czy można marzyć o mące z białej odmiany kukurydzy? Czy można smak popularnych kukurydzianych placuszków powiązać z bólem utraconej ojczyzny? Widocznie można, skoro akurat to stało się motywem przewodnim w naszym spotkaniu z repatriantem – meschetyjskim Turkiem, Machamatem Chuciszwili, właścicielem małej restauracyjki “Cafe Akhaltsikhe”.

Rozmowa przy mczadi z Makhamatem Khutsishvili

Trudno mi pisać o Mery, bo trudno jedną historią ująć ogrom ciepła wewnętrznego i tragedii, których doświadczyła. Dotykanie jej tematu to jak zetknięcie z antyczną tragedią – żona, matka, siostra, obywatelka, pielęgniarka, mądra kobieta, kobieta pogodzona i niepogodzona, kobieta naznaczona wojną, kobieta, która ma klucze...

Reportaże z Gruzji - Meri Kvitsiani i jej sery

Kaukaz jest jednym z tych miejsc na świecie, gdzie żyje się równolegle jakby w dwóch rzeczywistościach – jednej archaicznej a drugiej współczesnej. Czasem jeszcze wtrąca się jedna rzeczywistość – fikcja literacka i filmowa. O Diunie bez Herberta, o słońcu i pragnieniu, o zawieszeniu między tradycją a telewizyjną papką.

Reportaże z Gruzji - Portret kobiety z wioski - między tradycją a telenowelą

O “Nadziei” pełnej nadziei, że można zgodnie koegzystować w wieloetnicznym regionie. O największym gruzińskim jeziorze i o wiosce, której nazwy się zmieniały. O Mery, która klucze miała i o nauczycielkach bajki opowiadających.

Reportaże z Gruzji - Nauczycielki z Siedmiu Cerkwi - Edikilisa

Myślę, że wielu ludzi doświadcza porażek, klęsk i niedoborów by dostać szansę przebudzenia w sobie kogoś silnego, odważnego i kreatywnego. By mogli w sobie obudzić Olbrzyma. Gdyby mieli cały czas dostatek nigdy by nie rozwinęli tych cech, które są najważniejsze. Być może nigdy by nie rozwinęli swojego prawdziwego potencjału?

Surfowanie po morzu pieniędzy [grafika - Adam Bińkowski]

O wędrówce z Górnej Swaneti do Dolnej. O przełęczy w chmurach, świerszczu autostopowiczu, jesiennych jagodach i patencie na filtr do wody. O tym, że wytrwałość i kreatywność bywają sowicie wynagradzane.

Jeziorko roztopowe w Górach Swaneckich

Indeks kulinarny